AIDS ili SIDA se moze smatrati jednom od najopasnijih i najfatalnijih bolesti ljudi 20. veka. Iako je znacenje francuske skracenice SIDA-Syndrome d'Immunodeficit Acquis i engleske skracenice AIDS-'Acquired Immunodefiency Syndrome, i definisana je kao bolest smanjene sposobnosti organizma da se bori protiv oportinistickih infekcija, koje posle kraceg ili duzeg perioda dovede do letalnog ishoda, mozemo reci da se radi o bolesti koja je uslovljena ponasanjem.
Da li je ce osoba oboleti od AIDS-a ili ne, pre svega zavisi od njenog ponasanja u vezi zdravlja i bolesti tj. od njenog zdravog i nezdravog ponasanja. Motiv za zdravo ponasanje bi trebalo da bude korektno znanje kombinovano sa pozeljnim stavovima. Medjutim, takvo ponasanje moze ali i ne mora biti zasnovano na znanju o AIDS-u i postojecim stavovima koja povezuju osecanja i misljenja. AIDS kao bolest 20. veka pored bioloskih poseduje i socijalne karakteristike koje uticu ne samo na nastanak bolesti, vec i na njen razvoj i rasprostranjenost u razlicitim sredinama i razlicitim socioekonomskim, kulturnim i religijiskim uslovima.
Danasnji stav savremene medicine je da je osoba zarazena AIDS-om
zarazena za ceo zivot i da u toku svog daljeg zivota moze da prenese virus
na druge osobe. Medjutim, sve inficirane osobe nisu jos uvek obolele.
Uzrocnik AIDS-a je do danas izolovan samo iz krvi i iz sperme. To ukazuje na
cinjenicu da se AIDS moze preneti samo putem:
Najrizicnije grupe koje svojim ponasanjem postaju moguci prenosioci infekcije su: heteroseksualci(13%), homoseksualci i biseksualci(12%), intravenski narkomani i prostitutke. Medjutim, AIDS je bolest koja se sve vise siri na razlicite grupacije i probija starosne granice. Do danas nisu identifikovani slucajevi infekcije putem drustvenog kontakta (rukovanjem, poljupcima, kasljanjem, upotrebom case i pribora za jelo), negovanjem obolelog od AIDS-a ili peko pljuvacke. Ono sa cime bi mladi trebalo da budu upoznati je da bi doslo do infekcije, neophodan je ili direktan kontakt sa krvlju obolele osobe ili sexualnim kontaktom (razmenom sperme). Do danas nije registrovan ni jedan slucaj infekcije nakon uboda komarca. Opasnost prenosa virusa transfuzijom krvi i davanjem krvnih produkata je izuzetno mala, jer se krv svakog dobrovoljnog davaoca testira. Medjutim kod velikog broja ljudi postoje razlicite predrasude i zablude u vezi prenosa HIV-a transfuzijom.
Prema podacima Svetske zdravstvene organizacije (World Health Organization - WHO) danas u svetu postoji 15 milioma ljudi inficiranih HIV virusom, od cega 1 milion dece. Do danas je registrovano samo 1,200,000 obolelih (iako se smatra da je stvaran broj oko 4,5 miliona) Strucnjaci ove organizacije smatraju da ce do 2000 godine biti oko 40 miliona HIV pozitivnih osoba. Epidemija AIDS-a u SR Jugoslaviji se javila 1985 godine i prvi registrovani slucaj bio je homosexualac koji je cesto boravio u SAD. Na podrucju SRJ od 1985 godine do kraja 1995 godine registrovano je ukupno 523 obolela lica, od kojih je 359 umrlo. U toku 1995 godine, na Infektivnoj klinici u Beogradu leceno je ukupno 273 osobe od kojih je 60 umrlo. Od ukupnog broja obolelih 52% su bili intravenski narkomani. Registrovano je samo 5 slucajeva HIV pozitivnih majki koje su virus prenel na dete.
Dakle AIDS ce kao bolest 20 veka imati ogroman uticaj na celokupan
zivot covecanstva, bez starosnih granica, kako sa medicinskog tako
socijanog, etickog i ekonomskog aspekta.
Cilj mog rada i istarzivanja je da se ispita stepen informisanosti
tj. znanja o AIDS-u, kao i postojanje razlike u stavovima i ponasanjima koja su
prouzorokvana opstim i strucnim obrazovanjem stidenata Medicinskog i
Prirodno- matematickog fakuleteta Univerziteta u Beogradu.
U istazivanju sam posla od sledecih perdpostavki tj.pitanja:
1. Da li postoje razlike u znanju o AIDS-u izmedju studenata Medicinskog
i Prirodno-matematickog fakulteta?
2. Kakvi su stavovi stidenata prema obolelom od AIDS-a?
3. Da li su studenti izmenili ponasanje od sazananja za AIDS?
Ovim istrazivanjem , koje je sprovedeno 1.marta 1996.godine u Beogradu
na Medicinskom i Prirodno-matematickom fakuletetu, obihvaceni su studenti
trece godine.
Istrazivanje sam sprovela putem anketiranja.Upitnik tj. anketa je standardizovan
upitnik Katedre za socijalnu medicinu (prilozen je na kraju rada) i sastoji se
iz 4 dela.
Prvi deo sacinjavaju opsta pitanja (pol.godiste,roditelji).
Drugi deo sacinjavaju pitanja koja su vezana za znanje i eventualne
nesigurnosti mladih studenata u vezi AIDA-a.Pianja se odnose na mogucnosti
inficiranja , nacin inficiranja i na kontakt sa obolelim.
Treci deo cine pitanja koja se odnose na ponasanje mladih studenata u drustvu,
tj. njihov odnos prema konzumaciji stimulativnih sredstava i homeseksualizmu.
Cetvrti deo se odnosi na licne stavove mladih o eventualnoj mogucnosti dobijanja
AIDA-a, o nacinima zastite, o broju partnera i promenama seksualnih navika.
Velicina uzorka je 90 studenata.
Podaci su obradjeni deskriptivno, tabelarno i graficki, a znacajnost razlika
izmedju studenata Medicinskog i Prirodno-matematickog fakuleteta je testirana
X2-testom (tablice kontigencije)
Istrazivanje je sprovedeno sa namerom da se uporedi znanja, stavovi i
ponasanja studenata u vezi AIDS-a i na osnovu dobijenih rezultata se mogu izvesti
sledeci zakljuci:
-Najveci broj studenata ima korektne stavove i ponasanja u vezi AIDS-a, sa
prosecnim procentom tacnih odgovora 87.5%.
-Studenti PMF-a su pokazali manji nivo znanja, odgovarajuci sa tacnoscu od
84%.Studneti medicine su odgovarali sa tacnoscu od 91% (sto potvrdjuje jednu
od pocetnih pretpostavki - da je stepen znanja veci i prouzrokovan strucnim
obrazovanjem kod studenata medicine).
-Izmedju stavova o AIDS-u ne postoji statisticki znacajna razlika izmedju
studenata medicine i PMF-a, tj. njihovi stavovi su vrlo slicni.Najveci broj
studenata smatra da postoje male sanse da se zaraze virusom AIDS-a, dok kao
preventivnu meru predlazu povecanu opreznost u biranju partnera i obavezno
koriscenje kondoma.
-U pogledu ponasanja, studenti medicine i PMF-a se razlikuju u konzumiranju
stimulativnih sredstava.Studenti medicine su skloniji koriscenju stimulativnih
sredstava kao sto su: cigarete, sredstva da usmrkavanje, hasis i marihuana;
dok su studenti PMF-a skloniji koriscenju alokohola.Seksulano ponasanje studenata
se znatno ne razlikuje izmedju studenata medicine i PMF-a.Najveci broj studenata
koristi kondom i ima stalnog seksualnog partenra.
SIDA je danas vrlo aktuelna tema, ali ce na zalost to jos dugo ostati, sto
znaci da u tom vremenu celokupno covecanstvo treba da nauci da zivi u svetu
u kome postoji ova bolest i koja nas sve podjednako ugrozava.
Edukacija kao jedna od preventivnih mera bi trebalo da pored rizicnih grupa ,
obuhvati najveci deo mlade populacije (na fakultetima, u skolama ali i
van njih), da ih na pocetku pravilno usmeri , da otkloni eventualna neznanja
i odgovori (u kojoj meri je to moguce) na njihova pitanja u vezi
AIDS-a.
S obzirom da su navike i ponasanja u uskoj vezi sa sredinom u kojoj mladi zive,
dosta paznje u edukaciji treba posvetiti kako pojedincu tako i njegovoj zajednici
koja ukljucuje i samog pojedinca, njegovu porodicu i blisku okolinu.
Da bi se broj HIV-pozitivnih smanjio , a time i neizvesnost od moguce zaraze,
mladi bi trebali pre svega da smanje broj seksualnih partnera i da redovno
koriste prezervative (SAFE SEX!!!)